The Ethnology Notebooks. 2017, 1, 85−98
UDK 394.262.5 (477.86)
DOI https://doi.org/10.15407/nz2017.01.085
ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-1039-2920
Received 25.01.2017
SYMBOLIC AND FUNCTIONAL PECULIARITIES OF RITUAL ATTRIBUTES IN POKUTTIAN`S KLEROMANTIC ACTIONS
Serebriakova Olena Heorhiivna, candidate of sciences in history, junior research fellow of the department of the modern ethnology of the Institute of Ethnology of the National Academy of Sciences of Ukraine.
Svobody Avenue 15, 79000, Lviv, Ukraine.
Contacts: Tel. (067)7117846; e-mail: o-sereb@ukr.net
Abstract. Divinations by using of lot (with pales, boots, ritual objects) at the territory of Pokuttia are analyzed on the base of the author`s field ethnographic researches. Their local varieties are illuminated; it`s functions, symbolic, semantic of ritual attributes are considered. The particular attention is paid to an ancient new year`s custom «zherebtsi» («bychky»), which exists omewhere on Horodenka district until nowadays.
Keywords: divination (augury, sortilege), kleromantic actions, mantic method/practice, pales, counting, racking, prophetic dream, boots, house, roof, ritual objects, plates, choice, marriage, virginity, «zherebtsi» («bychky»).
REFERENCES
Horoshko, L.M. Kalendarni i rodynni zvychai ta obriady v selakh Drohobyts’koho r-nu L’vivskoi obl. ta Kosivs’koho r-nu Ivano-Frankivs’koi obl. (pol’ovi materialy 2003 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 513. Ark. 1—73 [in Ukrainian].
Horoshko, L.M. Kalendarni i rodynni zvychai ta obriady v selakh Drohobyts’koho ta Skolivs’koho r-niv L’vivskoi obl., Kosivs’koho r-nu Ivano-Frankivs’koi obl. ta Putyl’s’koho r-nu Chernivets’koi obl. (pol’ovi materialy 2004 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 521. Ark. 1—46 [in Ukrainian].
Horoshko, L.M. Kalendarni i rodynni zvychai ta obriady v selakh Starosambirs’koho r-nu L’vivskoi obl. (pol’ovi materialy 2006 r.) In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 550. Ark. 1—205 [in Ukrainian].
Serebriakova, O.H. Kalendarna ta simeina obriadovist’ v selakh Yavorivs’koho r-nu L’vivskoi obl. (pol’ovi materialy 2007 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 565. Ark. 1—135 [in Ukrainian].
Horoshko, L.M. Kalendarni i rodynni zvychai ta obriady v selakh Drokiivs’koho, Synzhereis’koho i Floreshts’koho r-niv Respubliky Moldova (pol’ovi materialy 2007 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 568. Ark. 1—40 [in Ukrainian].
Horoshko, L.M. Kalendarni i rodynni zvychai ta obriady v selakh Korsun’-Shevchenkivs’koho r-nu Cherkas’koi obl. (pol’ovi materialy 2008 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 587. Ark. 1—74 [in Ukrainian].
Serebriakova, O.H. Prykmety, kalendarni ta rodynni zvychai, zibrani v Mizhhirs’komu, Khusts’komu ta Mukachivs’komu raionakh Zakarpats’koi obl. (pol’ovi materialy za 2008 rik). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od zb. 588. Ark. 1—121 [in Ukrainian].
Horoshko, L.M. Kalendarni i rodynni zvychai ta obriady v selakh Kanivs’koho r-nu Cherkas’koi obl. (pol’ovi materialy 2009 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 594. Ark. 1—143 [in Ukrainian].
Horoshko, L.M. Kalendarni i rodynni zvychai ta obriady v selakh Nadvirnians’koho i Dolyns’koho r-niv Ivano-Frankivs’koi obl., Vyzhnyts’koho i Kitsmans’koho r-niv Chernivets’koi obl., Brodivs’koho r-nu L’vivskoi obl., Turiis’koho ta Ivanychivs’koho r-niv Volyns’koi obl. (pol’ovi materialy 2008—2011 rr.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2, Od. zb. 607. Ark. 1—100 [in Ukrainian].
Serebriakova, O.H. Pol’ovi materialy z Korsun’-Shevchenkivs’koho, Cherkas’koho, Kanivs’koho ta Zolotonis’koho raioniv Cherkas’koi obl. za 2008, 2009, 2010 rr. In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2, Od. zb. 608. Ark. 1—354 [in Ukrainian].
Serebriakova, O.H. Karpaty −2011, 2012 (Pol’ovi materialy zi Skolivs’koho r-nu L’vivskoi obl., Perechyns’koho, Velykobereznians’koho, Vynohradivs’koho r-niv Zakarpats’koi obl.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 609. Ark. 1—65 [in Ukrainian].
Droniv, H.M. Zvychai ta obriady u selakh Verkhovyns’koho r-nu Ivano-Frankivs’koi oblasti (pol’ovi materialy, 2012 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 657. Ark. 1—55 [in Ukrainian].
Droniv, H.M. Zvychai ta obriady u selakh Rakhivs’koho r-nu Zakarpats’koi oblasti (pol’ovi materialy, 2012 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 658. Ark. 1—173 [in Ukrainian].
Droniv, H.M. Zvychai ta obriady u selakh Kosivs’koho r-nu Ivano-Frankivs’koi oblasti (pol’ovi materialy, 2012 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 659. Ark. 1—186 [in Ukrainian].
Serebriakova, O.H. Kalendarni i simeini obriady, prykmety, zibrani v Rohatyns’komu r-ni Ivano-Frankivsk’oi obl. ta Peremyshlians’komu r-ni L’vivskoi obl. (pol’ovi materialy za 2012 rik). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 663. Ark. 1—67 [in Ukrainian].
Horoshko, L.M. Pol’ovi materialy z Pokuttia (Kolomyis’kyi, Horodenkivs’kyi, Tlumats’kyi, Sniatyns’kyi r-ny Ivano-Frankivs’koi obl., 2013 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 698. Ark. 1—116. [in Ukrainian].
Droniv, H.M. Pol’ovi materialy z Ivano-Frankivs’koi obl. (2013 r.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 701. Ark. 1—104 [in Ukrainian].
Serebriakova, O.H. Pokuttia (pol’ovi materialy, zibrani v Kolomyis’komu, Sniatyns’komu, Tlumats’komu, Tysmenyts’komu, Horodenkivs’komu r-nakh Ivano-Frankivs’koi obl., 2013, 2014 rr.). In Arkhіv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrainy. F. 1. Op. 2. Od. zb. 704. Ark. 1—399 [in Ukrainian].
Kutelmakh, K.M. Pol’ovi materialy z Hutsulshchyny 1983 r. In Arkhiv LV IMFE. F. 1. Op. 2. Od. zb. 281. Ark. 1—62 [in Ukrainian].
Koltativ, S.D. Sils’kohospodarsko-relihiinyi kalendar vil’khovechchan abozh Rik u obriadakh, zvychaiakh, obychaiakh, vorozhenniu, viruvanniakh, robotakh ta rozvahakh . In Arkhiv MEKhP. F. 1. Op. 2. Od. zb. 239 d. Ark. 1—83 [in Ukrainian].
Klymets, Yu.D. Zvit pro provedenu robotu pid chas ekspedytsii na Polissia (sela Volyns’koi ta Rovens’koi obl. URSR i Pins’koho r-nu Brests’koi obl. BRSR) z 7 lypnia po 24 lypnia 1983 r. In Arkhiv MEKhP IMFE AN URSR. F. 1. Op. 2. Od. zb. 304. Ark. 90—112 [in Ukrainian].
Artiukh, L. (1993). Selo Tovsten’ke vchora i sohodni. Narodna tvorchist ta etnohrafiia, 2, march-april, 73—77 [in Ukrainian].
Belova, O.V. (1999). Krasnyiy tsvet. In Tolstoy, N. I. (Ed.) Slavyanskie drevnosti: Etnolingvisticheskiy slovar’ : v 5 t. (Vol. 2: D — K (Kroshki), pp. 647—651). Moskva: Mezhdunarodnyie otnosheniya [in Russian].
Ben’kovskiy, I. (1895). Devichіy prazdnik sv. Andreya. Kіevskaya starina. T. 51. Kn. 12: Dekabr. Otd. II, 100— 103. K. : Tipografіya G.T. Korchak-Novitskago [in Russian].
Vakulchyk, M. (1936). Rizdviani zvychai na Polissi. In Zhinocha Dolia (1—15 sichnia. Ch. 1—2, pp. 2—3). Kolomyia. [in Ukrainian].
Valentsova, M.M. (2004). Kryisha. In Tolstoy, N. I. Slavyanskie drevnosti: Etnolingvisticheskiy slovar : v 5 t. (Vol. 3: K (Krug)— P (Perepelka), pp. 15—18). Moskva: Mezhdunarodnyie otnosheniya [in Russian].
Valentsova, M.M.(2004). Nit’. In Tolstoy, N. I. (Ed.) Slavyanskie drevnosti: Etnolingvisticheskiy slovar’ : v 5 t. (Vol. 3: K (Krug) — P (Perepelka), pp. 402—408). Moskva: Mezhdunarodnyie otnosheniya [in Russian].
Vasylechko, L. (1994). Shutkova nedilia. Narodni zvychai, obriady ta poviria. Broshniv : Talia [in Ukrainian].
Galka, I. (1862). Narodnyii zvyichai i obryadyi z okolits nad Zbruchem (Ch. 2). Lviv [in Ukrainian].
Gantskaya, O.A., Gratsianskaya, N.N. & Tokarev, S.A. (1973). Zapadnyie slavyane. In Kalendarnyie obyichai i obryadyi v stranah zarubezhnoy Evropyi (XIX— nachalo XX v.). Zimnie prazdniki. (pp. 204—234). Moskva: Nauka [in Russian].
Hryvna, V. (1973). Narodni zvychai Makovytsi. Priashiv: Slovatske pedahohichne vydavnytstvo v Bratislavi, Viddil ukrainskoi literatury v Priashevi [in Ukrainian].
Grigorenko, A. Yu. (1991). Satana tam pravit bal: Kriticheskie ocherki magii. Kiev : Ukraina [in Russian].
Dovhun’, V. (1926). Andriia. Nash Rodnyiy kray. R. V. Ch. 4, 73—75. Tiachevo [in Ukrainian].
Domanyts’kyi, V. (1912). Narodnii kal’endar u Rovens’kim poviti, Volyns’koi hubernii. In Materialy do ukrainskoi etnol’ohii (Vol. 15, pp. 62—89). L’viv [in Ukrainian].
Zholobailo, Ya. (2000). «Tse Matiivtsi — nashe selo…». Istoryko-etnohrafichnyi narys. Kolomyia: Vik [in Ukrainian].
Zelenin, D.K. (1991). Vostochnoslavyanskaya etnografiya. Moskva: Nauka, Glavnaya redaktsiya vostochnoy literaturyi [in Russian].
Zelenin, D. (1905). Iz byita i poezii krestyan Novgorodskoy gubernii (Po materialam iz bumag V.A.Voskresenskago). In Zhivaya starina (Vyp. I–II, God. XIV, pp. 1—56). Sankt-Peterburg: TipoLitografiya V.O. Pastor [in Russian].
Zynych, M. (1937). Zvychai ta viruvannia na Andriia v s. Zhukotyni pov.Turka. In Litopys Boikivshchyny (Ch. 9. R. 7, 122—125). Sambir [in Ukrainian].
Zubryts’kyi, M. (1900). Narodnii kalendar, narodni zvychai i povirky, pryviazani do dniv v tyzhdny i do rokovykh sviat (zap. u Mshantsi, Staromis’koho povitu i po susidnikh selakh). In Materiialy do ukrains’ko-rus’koi etnol’ogii (Vol. 3, pp. 33—60). L’viv [in Ukrainian]
Ivanov, P. (1907). Zhizn’ i poverya krestyan Kupyanskago uezda, Har’kovskoy gubernii. Har’kov: Pechatnoe Delo [in Russian].
Kaindl’, R.F. (2000). Hutsuly: yikh zhyttia, zvychai ta narodni perekazy. Chernivtsi: Molodyi bukovynets’ [in Ukrainian].
Karabovych, K. (1997). Narodni viruvannia. In Kholmshchyna i Pidliashshia: Istoryko-etnohrafichne doslidzhennia (pp. 316— 321). Kyiv: Rodovid [in Ukrainian].
Kashuba, M.S. (1973). Narodyi Yugoslavii. In Tokarev, S. A. (Ed.) Kalendarnyie obyichai i obryadyi v stranah zarubezhnoy Evropyi (XIX — nachalo XX v.). Zimnie prazdniki (pp. 235—265). Moskva: Nauka [in Russian].
Kohuch, B. O. & Sas, O. L. (1998). Narysy z istorii sela Pavelcha (Pavlivky). Ivano-Frankivs’k: Lik [in Ukrainian].
Koperzhynskyi, K. (1929). Kalendar narodn’oi obriadovosty novorichnoho tsyklu. In Pervisne hromadianstvo ta yoho perezhytky na Ukraini (Vyp. 3, pp. 14—97). Kyiv [in Ukrainian].
Necryilova, A. F. (ed.) (1991). Kruglyiy god. Russkiy zemledel’cheskiy kalendar’. Moskva: Pravda [in Russian].
Kupchyns’kyi, B. (2001). Vikno. Istoriia sela vid naidavnishykh chasiv do nashykh dniv. Ivano-Frankivs’k: Siversiia [in Ukrainian].
Kurochkin, O.V. (1978). Novorichni sviata ukraintsiv: Tradytsii i suchasnist’. Kyiv: Naukova dumka [in Ukrainian].
Kurochkin, O.V. Obriadovist’ (Kalendarni sviata y obriady). In Podillia: Istoryko-etnohrafichne doslidzhennia (pp. 358—385). Kyiv: Dolia [in Ukrainian].
Lepkyi, D. (1885). Na sv. Andreia. Zoria, 3, 35—36. L’viv [in Ukrainian].
Lepkyi, D. (1885). Na sv. Andreia. Zoria, 4, 46—47. L’viv [in Ukrainian].
Maichyk, I. & Tsupryk, M. (1999). Odrekhova v mynulomu 1419—1999. L’viv: Kameniar [in Ukrainian].
Belous, M. I. (1907). Malanka. Narodnyiy obhod v navecherie sv. Vasyliia i Novoho Hoda. Kolomyiya: Cherenkami i nakladom M. Belousa [in Russian].
Marchuk, V. V., Marchuk, H. I. & Marchuk, N. V. (2010). Torhovytsia. Storinky istorii. Ivano-Frankivs’k: LIK [in Ukrainian].
Medvedyk, P. (1996). Selo Zhabynia na Zborivshchyni. Vesillia, narodni zvychai ta obriady. Ternopil’: Lileia [in Ukrainian].
Myloradovych, V. (1893). Rozhdestvenskiia Svyatki v severnoy chasti Lubenskago uezda. Poltava: Typohrafiia Hubernskaho Pravleniia [in Russian].
Mysiuk, I.Iu. (2000). Hirska veselka. Sniatyn: PrutPrynt [in Ukrainian].
Moisei, A.A. (2008). Mahiia i mantyka u narodnomu kalendari skhidnoromans’koho naselennia Bukovyny. Chernivtsi: Druk Art [in Ukrainian].
Mokhoruk, D. (2008). Selo moie Toporivtsi. Etnohrafichnyi obraz sela (Vol. 6). Kosiv: Pysanyi Kamin’ [in Ukrainian].
Nechvolod, L.I. (2011). Suchasnyi slovnyk inshomovnykh sliv. Kharkiv: TORSINH PLIUS [in Ukrainian].
Papizh, V. (1980). Deiaki relihiini obriady i zvychai Pidhaiechchyny. In Pidhaietska zemlia: Istoryko-memuarnyi zbirnyk. New-York; London; Paris; Sydney; Toronto; Kyiv [in Ukrainian].
Petrova, N.(2011). Kalendarna obriadovist’ ukraintsiv Mykolaivs’koho r-nu Odes’koi oblasti seredyny XX st.: novi pol’ovi materialy. In Kalendarna obriadovist’ u zhyttiediialnosti etnosu. Zbirka naukovykh prats’: materialy Mizhnarodnoi konferentsii «Odeski etnohrafichni chytannia» (pp. 267—278). Odesa [in Ukrainian].
Bulgakovskiy, D. G. (1890). Pinchuki. Etnograficheskiy sbornik. Pesni, zagadki, poslovitsyi, obryadyi, primetyi, predrazsudki, poverya, sueverya i mestnyiy slovar’. Sankt-Peterburg: V tipografii V. Bezobrazova i Komi [in Russian].
Popov, N. Narodnyia predaniia zhytelei Volohodskoi hubernii, Kanrykovskaho uezda. In Zhivaya starina (Vyp. 3. God. 13, 361—363). Sankt-Peterburg [in Russian].
Popovich, Yu.V. (1974). Moldavskie novogodnie prazdniki (XIX — nachalo XX veka). Kishinev: Shtiintsa [in Russian].
Nikiforovskiy, N. Ya. (1897). Prostonarodnyiya primetyi i poverya, suevernyie obryadyi i obyichai, legendarnyie skazaniya o litsah’ i mestah’. Vitebsk: Gubernskaya Tipo-LitografIya [in Russian].
Romaniuk, Ya. (2012). Zaluchchia nad Cheremoshem: Istoryko-publitsystychna rozpovid’. Sniatyn: PrutPrynt [in Ukrainian].
Zabyilin, M. (1992). Russkiy narod, ego obyichai, obryadyi, predaniya, sueveriya i poeziya. Moskva: Avtor [in Russian].
Salmanovich, M.Ya. (1973). Rumyinyi. In Tokarev, S. A. (Ed.) Kalendarnyie obyichai i obryadyi v stranah zarubezhnoy Evropyi (XIX — nachalo XX v.). Zimnie prazdniki (pp. 284—298). Moskva: Nauka [in Russian].
Sambirskyi, D. (1938). Deshcho pro sviato-andriivski zvychai y viruvannia v Sambirshchyni (s. Horodyshche). In Zhyttia i znannia (Ch. 12 (135), p. 357). L’viv [in Ukrainian].
Svydnytskii, A.P. (1861). Velykden’ u Podolian. In Osnova (nov.-dec., pp. 26—71). Sankt-Peterburg: V Typohrafiy Y. Tyblena y komp. [in Ukrainian].
Syvyts’kyi, M. (1988). Dukhova kultura. In Lemkivshchyna: Zemlia — liudy — istoriia — kultura. T. II: Zapysky NTSh (Vol. 206, pp. 102—194). New-York; Paris; Sydney; Toronto [in Ukrainian].
Skoropad, V. (1993). Moi spohady. In Litopys Borshchivshchyny: Istoryko-kraieznavchyi zbirnyk (Vol. 3). Borshchiv: Chumatskyi shliakh [in Ukrainian].
Slovo o polku Ihorevim (1983) (uporiad., vst. st., prymit. L. Makhnovtsia ; mal. khudozh. I. Selivanova). Kyiv: Dnipro [in Ukrainian].
Syirku, P. (1913). Iz’ byita bessarabskih’ rumyin’. I. Narodnyiy kalendar rumyinskago naseleniya v’ Bessarabii. In Zhivaya starina (V. I—I. God. XXII, 147—180) [in Russian].
Tymchuk, M. (1994). Obpalena zemlia. Istoriia sela Hrushky. Tlumach [in Ukrainian].
Chubins’kij, P.P. (1872). Trudy etnografichesko-statisticheskoj ekspedicіi v Zapadno-Russkіj kraj, snarjazhennoj Imperatorskim Russkim Geograficheskim obshhestvom. Jugo-zapadnyj otdel. (Vol. 3). Sankt-Peterburg: Tipografiya V. Bezobrazova i Komp. [in Russian].
Usacheva, V.V. (1995). Bazilik. In Tolstoy, N. I. (Ed.) Slavyanskiye drevnosti: Etnolingvisticheskiy slovar’ : v 5-ti t. (Vol. 1: A-G, pp. 131—133). Moskva: Mezhdunar. otnoshenija [in Russian].
Franko, I. (1898). Liudovi viruvania na Pidhiriu. In Etnohrafichnyi zbirnyk (Vol. V, pp. 160—218). Lviv: Z drukarni Naukovoho Tovarystva imeny Shevchenka [in Ukrainian].
Frezer, Dzh. Dzh. (2003). Zolotaya vetv’: Issledovaniye magii i religii. Moskva: AST; Ermak [in Russian].
Khomyk, V.(1963). Zvychai ta obriady lemkiv. Nashe Slovo, 23, 5. Varshava [in Ukrainian].
Biegeleisen, H. (1929). U kolebki. Przed oltarzem. Nad mogilą. Lwów: Nakładem Instytutu Stauropigjańskiego [in Polish].
Falkowski, J. (1937). Zachodne pogranicze Huculszczyzny. Lwów [in Polish].
Federowski, M. (1897). Lud białoruski na Rusi Litewskej. Materiały do etnografii słowiańskiej zgromadzone w latach 1877—1891. T.1. Kraków: Wydawnictwo Komisyi antropologicznej Akademii Umiętności [in Polish].
Gołębiowski, Ł. (1830). Lud polski. Jego zwyczaje, zabobony. Warszawa: Drukarnia Gałezowskiego i społki [in Polish].
Kolberg, O. (1961). Dziela wszystkie. Ruś Karpacka: Obraz Etnograficzny. T. 54. Cz. 1. Wrocław; Poznań [in Polish].
Kolberg, O. (1882). Pokucie. Obraz etnograficzny. T. 1. Krakόw: W drukarni uniwersytetu Jagiellońskiego [in Polish].
Mroczko, K. (1897). Śniatyńszczyzna. (Przyczynek do etnografii krajowej). Przewodnik naukowy i literacki, R. XXV, t. XXV, zesz. IV, 289—304. Kwiecień. Lwów [in Polish].
Mroczko, K. (1897). Śniatyńszczyzna. (Przyczynek do etnografiikrajowej). Przewodnik naukowy i literacki, R. XXV. T. XXV. Zesz. V. Maj, 385—402. Lwów [in Polish].
Schnajder, J. (1907). Lud peczeniżyński. Część II. Lud, T. XIII. Zesz. I, 21—33. Lwów [in Polish].
Schnajder, J. (1912). Z życia górali nadłomnickich. Lud, T. XVIII. Zesz. I—IV, 141—217. Lwów [in Polish].