The Ethnology Notebooks. 2017, 1, 99–113
UDK 39:628.8 (477.8) “XIX-XX”
DOI https://doi.org/10.15407/nz2017.01.099
ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-1900-8948
Received 10.01.2017
THE FOLK DWELLING`S HEATING SYSTEM AT POKUTTIA (XIX — the first half of XX century)
Radovych Roman Bohdanovych, Candidate of Sciences in History, Ph.D, research fellow in the Department of Historical Ethnology of the Institute of Ethnology of the National Academy of Sciences of Ukraine.
Svobody Avenue 15, 79000, Lviv, Ukraine.
Contacts: Tel. (067)7117846; e-mail: ina@mail.lviv.ua
Abstract. The peculiarities of the traditional dwelling`s heating system at the territory of Pokuttia are considered. The dynamics of the smoky heating system liquidation both times domain parameters of the half-smoky and «clean» heating systems pervasion into the folk dwelling are analyzed. Particular attention is concentrate on the stove’s constructional peculiarities: technique and technology of construction, building materials, parameters of separate elements.
Keywords: Pokuttia, dwelling, stove, smoky heating system, half-smoky heating system, unsmoky heating system.
REFERENCES
Arkhiv Instytutu narodoznavstva NAN Ukrayiny, F. 1, Op. 2, Spr. 279, ark. 1—140 [in Ukrainian].
Arkhiv L’vivs’koho muzeyu narodnoyi arkhitektury ta pobutu (dali — Arkhiv LMNAP), Zv. 17, ark. 1—41 [in Ukrainian].
Arkhiv LMNAP, Zv. 11.—45 ark [in Ukrainian].
Andriyevs’ka, T. S. (1998). Tradytsiyne narodne zhytlo v s. Kosmach In Naukovi zapysky. Muzey narodnoyi arkhitektury ta pobutu u L’vovi (Vyp. I, pp. 37—42). L’viv [in Ukrainian].
Blomkvyst, E. É. (1956). Krest’yanskie postroyki russkikh, ukraintsev i belorussov: (poseleniya, zhylishcha y khozyaystvennye stroeniya) In Vostochnoslavyanskiy étnohraficheskiy sbornik: Ocherki narodnoy material’noy kul’tury russkikh, ukraintsev i belorusov v XIX—nachale XX v. (3—458). Moskva: Yzd-vo AN SSSR [in Russian].
Boren’ko, N. (2013). Atrybutsiya keramichnykh vyrobiv — vazhlyvyy chynnyk naukovo-doslidnyts’koyi roboty (na prykladi fondovykh hrup «honcharstvo» ta «khudozhni promysly» Muzeyu narodnoyi arkhitektury ta pobutu u L’vovi In Problemy zberezhennya, vidtvorennya ta populyaryzatsiyi istoryko-kul’turnoyi spadshchyny v konteksti diyal’nosti muzeyiv prosto neba: materialy pershoyi Mizhnarodnoyi naukovo-praktychnoyi konferentsiyi. Naukovyy zbirnyk (Vyp. 1, pp. 23—34). L’viv: Apriori [in Ukrainian].
Vovk, Khv. (1995). Etnohrafichni osoblyvosti ukrayins’koho narodu In Vovk, Khv. Studiyi z ukrayins’koyi etnohrafiyi ta antropolohiyi (pp. 39—218). Kyiv: Mystetstvo [in Ukrainian].
Holovats’kyy, Ya. (1993) Podorozh po Halyts’kiy ta Uhors’kiy Rusi, opysana v lystakh do pryyatelya u L. In Podorozhi v Ukrayins’ki Karpaty (pp. 22—101). L’viv: Kamenyar [in Ukrainian].
Zelenyn, D. K. (1916). Opysanie rukopisey uchenaho arkhiva Imperatorskaho russkaho heohraficheskaho obshchestva (Vyp. III, pp. 989—1279). Petrohrad: Typohrafiya A.V. Orlova [in Russian].
Kolupayeva, A. (2006). Ukrayins’ki kakhli XIX—pochatku XX st. Istoriya, typolohiya, ikonohrafiya, ansamblevist’. L’viv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrayiny [in Ukrainian].
Korolyuk, O. A. (1988). Davn’orus’ki zhytla NovhorodSiversʹkoho dytyntsya In Arkheolohiya (Vol. 61) [in Ukrainian].
Kosmina, T. V. (1980). Sil’s’ke zhytlo Podillya (kinets’ XIX—XX st.): istoryko-etnohrafichne doslidzhennya. Kyiv: Naukova dumka, 1980 [in Ukrainian].
Matiychuk, M. (2011). Etnohrafichni materialy pro tradytsiyni pechi ta inshi dilyanky narodnoyi kul’tury hutsuliv Kosivs’koho i Verkhovyns’koho rayoniv Ivano-Frankivs’koyi oblasti In Dzherela do ukrayins’koyi etnolohiyi. Materialy pol’ovykh doslidzhen’ (Vyp. 1, pp. 33—67). Kyiv: Zadruha.
Movna, U. (1999). Tradytsiyni zhytlo, hospodars’ki ta promyslovi budivli ukrayintsiv Halychyny u svitli l’ivs’koyi presy. The Ethnology notebooks, 3, 402—405 [in Ukrainian].
Mohytych, I.R. (1987). Zhytlo In Hoshko, Yu. H., Kishchuk, T. P., Mohytych, I. R. & Fedaka, P. M. Narodna arkhitektura Ukrayins’kykh Karpat XIX—XX st. (69—82) Kyiv: Naukova dumka [in Ukrainian].
Radovych, R. (1999). Osoblyvosti opalyuval’noyi systemy zhytla pivnichno-zakhidnoyi chastyny Halychyny ta pivdennoho zakhodu Volyni (druha polovyna XIX—poch. XX st.). The Ethnology notebooks, 2, 224—231 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2012). Tradytsiyne zhytlo na pivnochi etnohrafichnoyi Volyni: osoblyvosti ta volyns’ko-polis’ki paraleli (druha polovyna XIX — pochatok XX st.) In The Ethnology notebooks, 2, 201—217 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2014). Polis’ka pich: spetsyfika formuvannya opichchya. The Ethnology notebooks, 2, 270—291 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2013). Rozvytok systemy opalennya polis’koho zhytla: sposoby vidvedennya dymu. The Ethnology notebooks, 2, 212—230 [in Ukrainian].
Radovych, R. (1996). Sil’s’ke zhytlo kintsya XIX — pochatku XX st. na pivdni Podillya (za materialamy Borshchivs’koho r-nu) In Litopys Borshchivshchyny: Istoryko-krayeznavchyy zbirnyk (Vyp. 3, pp. 58—66). Borshchiv: Dzherelo [in Ukrainian].
Radovych, R. (2013). Rozvytok systemy opalennya polis’koho zhytla: sehmentatsiya funktsiy pechi The Ethnology notebooks, 1, 78—87 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2015). Narodna arkhitektura Starosambirshchyny XIX—pershoyi polovyny XX st. (zhytlovo-hospodars’kyy kompleks). Kyiv: Vydavets’ Oleh Filyuk [in Ukrainian].
Rappoport, P. A. (1975). Drevnerusskoe zhylishche In Arkheolohyya SSSR (pp. 1—32). Lenynhrad: Nauka (Lenynhradskoe otdelenye) [in Russian].
Rusov, M. A. (1902). Poseleniya i postroyki krest’yan’ Poltavskoy hubernii In Trudy Khar’kovskaho predvaritel’naho komiteta po ustroystvu XII arkheolohicheskaho s’ezda (Vol. 2, Ch. I—II). Khar’kov: Pechatnoe delo [in Russian].
Rusov, A. A. (1899). Opisanye Chernyhovskoy huberniy (Vol. 2). Chernihov: Typohrafiya Hubernskoho Zemstva [in Russian].
Samoylovych, V. P. (1977). Narodnoe arkhitekturnoe tvorchestvo (po materialam Ukrainskoy SSR). Kyiv: Budivel’nyk [in Russian].
Serhyeyeva, M. (1999). Formuvannya inter’yeru seredn’ovichnoho zhytla In Ukrayintsi: istorykoetnohrafichna monohrafiya: u 2-kh kn. (Kn. 2, pp. 65—74). Opishne: Ukrayins’ke narodoznavstvo [in Ukrainian].
Silets’kyy, R. (2001). Problema typolohiyi opalyuval’nykh prystroyiv starodavn’oho zhytla v Ukrayini (konstruktyvnofunktsional’ni osoblyvosti pechi) In Zapysky Naukovoho tovarystva imeni Shevchenka (Vol. CCXLII: Pratsi Sektsiyi etnohrafiyi i fol’klorystyky, pp. 230—247) L’viv [in Ukrainian].
Silets’kyy, R. (2011). Tradytsiyna budivel’na obryadovist’ ukrayintsiv. L’viv: Ministerstvo osvity i nauky molodi ta sportu Ukrayiny. L’vivs’kyy natsional’nyy universytet im. Ivana Franka [in Ukrainian].
Silets’kyy, R. (1999). Systema opalennya narodnoho zhytla polishchukiv (typy opalyuval’ykh prystroyiv, yikh konstruktyvni osoblyvosti, zvychayi ta povir’ya) In Polissya Ukrayiny: materialy istoryko-etnohrafichnoho doslidzhennya (Vyp. 2. Ovruchchyna, pp. 125—140). L’viv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrayiny [in Ukrainian].
Fylypchuk, M. (2012). Slov’yans’ki poselennya VIII—X st. v ukrayins’komu Prykarpatti. L’viv: Astrolyabiya [in Ukrainian].
Fundukley, Y. (1852). Statisticheskoe opisanie Kievskoy hubernii (Vol. 1). Sankt-Peterburh: V tipohrafii ministerstva vnutrennikh del [in Russian].
Chubynskyy, P. P. (1877). Malorosy Yuho-Zapadnoho kraya: zhylishche, utvar’, khozyaystvennye postroyki i orudiya In Trudy étnohrafichesko-statisticheskoy ékspeditsii v Zapadno-Russkiy kray, snaryazhennoy Russkim Heohraficheskim obshchestvom Yuho-Zapadnoho otdela (Vol. 7, Vyp. 2, pp. 339—606). Sankt-Peterburh [in Russian].
Shukhevych, V. (1997). Hutsul’shchyna (Vol. 1, pp. 25—348). Verkhovyna [in Ukrainian].
Yakymovych, A. (1998). Tradytsiyne narodne zhytlo Pokuttya kintsya XIX — pochatku XX st. In Naukovi zapysky: Muzey narodnoyi arkhitektury ta pobutu u L’vovi (Vyp. I, pp. 58—63). L’viv [in Ukrainian].
Przystański S., Stawiski, E. & Tadeusz, K. (1874) Encyklopedyja rolnictwa (Vol. II). Warszawa [in Polish].
Falkiewicz, K. (1896). Monografia powiatu Grodzieckiego. Grodek [in Polish].
Falkowski, J. (1937). Zachodnie pogranicze Huculszczyzny: Dolinami Prutu, Bystrycy Nadworniańskiej, Bystrycy Sołjtwińskieji Łomnicy In Fisher, A. (ed.) Pracy etnograficzny. Wydawnictwo Towarzystwa ludoznawczego we Lwowie (№ 3). Lwów [in Polish].
Falkowski, J. (1938). Pólnocno-wschodnie pogranicze Huculszczyzny In Fisher, A. (ed.) Pracy etnograficzny. Wydawnictwo Towarzystwa ludoznawczego we Lwowie (№ 4). Lwów [in Polish].
Fischer, A. (1928). Rusini: Zarys etnografii. Lwów; Warszawa; Kraków: Wyd-wo zakładu narodowego im. Ossolińskich [in Polish].
Kolberg, O. (1882). Pokucie: Obraz etnograficzny (Vol. 1). Kraków: W drukarni uniwersytetu jagellońskiego [in Polish].
Mroczko, Fr. X. (1897). Śnatyńszczyzna. (Cz. 3). Lwów: Z drukarni Władysława Łozińskiego [in Polish].
Strzetelska-Grynbergowa, Z. (1899) Staromiejskie: ziemia i ludność. Lwów [In Polish].
Wajgel, L. (1877). Rys miasta Kołomyi. Kołomyja. Drukiem H. Zadembskiego i spólki [in Polish].
Arkhiv L’vivs’koho muzeyu narodnoyi arkhitektury ta pobutu (dali — Arkhiv LMNAP), Zv. 17, ark. 1—41 [in Ukrainian].
Arkhiv LMNAP, Zv. 11.—45 ark [in Ukrainian].
Andriyevs’ka, T. S. (1998). Tradytsiyne narodne zhytlo v s. Kosmach In Naukovi zapysky. Muzey narodnoyi arkhitektury ta pobutu u L’vovi (Vyp. I, pp. 37—42). L’viv [in Ukrainian].
Blomkvyst, E. É. (1956). Krest’yanskie postroyki russkikh, ukraintsev i belorussov: (poseleniya, zhylishcha y khozyaystvennye stroeniya) In Vostochnoslavyanskiy étnohraficheskiy sbornik: Ocherki narodnoy material’noy kul’tury russkikh, ukraintsev i belorusov v XIX—nachale XX v. (3—458). Moskva: Yzd-vo AN SSSR [in Russian].
Boren’ko, N. (2013). Atrybutsiya keramichnykh vyrobiv — vazhlyvyy chynnyk naukovo-doslidnyts’koyi roboty (na prykladi fondovykh hrup «honcharstvo» ta «khudozhni promysly» Muzeyu narodnoyi arkhitektury ta pobutu u L’vovi In Problemy zberezhennya, vidtvorennya ta populyaryzatsiyi istoryko-kul’turnoyi spadshchyny v konteksti diyal’nosti muzeyiv prosto neba: materialy pershoyi Mizhnarodnoyi naukovo-praktychnoyi konferentsiyi. Naukovyy zbirnyk (Vyp. 1, pp. 23—34). L’viv: Apriori [in Ukrainian].
Vovk, Khv. (1995). Etnohrafichni osoblyvosti ukrayins’koho narodu In Vovk, Khv. Studiyi z ukrayins’koyi etnohrafiyi ta antropolohiyi (pp. 39—218). Kyiv: Mystetstvo [in Ukrainian].
Holovats’kyy, Ya. (1993) Podorozh po Halyts’kiy ta Uhors’kiy Rusi, opysana v lystakh do pryyatelya u L. In Podorozhi v Ukrayins’ki Karpaty (pp. 22—101). L’viv: Kamenyar [in Ukrainian].
Zelenyn, D. K. (1916). Opysanie rukopisey uchenaho arkhiva Imperatorskaho russkaho heohraficheskaho obshchestva (Vyp. III, pp. 989—1279). Petrohrad: Typohrafiya A.V. Orlova [in Russian].
Kolupayeva, A. (2006). Ukrayins’ki kakhli XIX—pochatku XX st. Istoriya, typolohiya, ikonohrafiya, ansamblevist’. L’viv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrayiny [in Ukrainian].
Korolyuk, O. A. (1988). Davn’orus’ki zhytla NovhorodSiversʹkoho dytyntsya In Arkheolohiya (Vol. 61) [in Ukrainian].
Kosmina, T. V. (1980). Sil’s’ke zhytlo Podillya (kinets’ XIX—XX st.): istoryko-etnohrafichne doslidzhennya. Kyiv: Naukova dumka, 1980 [in Ukrainian].
Matiychuk, M. (2011). Etnohrafichni materialy pro tradytsiyni pechi ta inshi dilyanky narodnoyi kul’tury hutsuliv Kosivs’koho i Verkhovyns’koho rayoniv Ivano-Frankivs’koyi oblasti In Dzherela do ukrayins’koyi etnolohiyi. Materialy pol’ovykh doslidzhen’ (Vyp. 1, pp. 33—67). Kyiv: Zadruha.
Movna, U. (1999). Tradytsiyni zhytlo, hospodars’ki ta promyslovi budivli ukrayintsiv Halychyny u svitli l’ivs’koyi presy. The Ethnology notebooks, 3, 402—405 [in Ukrainian].
Mohytych, I.R. (1987). Zhytlo In Hoshko, Yu. H., Kishchuk, T. P., Mohytych, I. R. & Fedaka, P. M. Narodna arkhitektura Ukrayins’kykh Karpat XIX—XX st. (69—82) Kyiv: Naukova dumka [in Ukrainian].
Radovych, R. (1999). Osoblyvosti opalyuval’noyi systemy zhytla pivnichno-zakhidnoyi chastyny Halychyny ta pivdennoho zakhodu Volyni (druha polovyna XIX—poch. XX st.). The Ethnology notebooks, 2, 224—231 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2012). Tradytsiyne zhytlo na pivnochi etnohrafichnoyi Volyni: osoblyvosti ta volyns’ko-polis’ki paraleli (druha polovyna XIX — pochatok XX st.) In The Ethnology notebooks, 2, 201—217 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2014). Polis’ka pich: spetsyfika formuvannya opichchya. The Ethnology notebooks, 2, 270—291 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2013). Rozvytok systemy opalennya polis’koho zhytla: sposoby vidvedennya dymu. The Ethnology notebooks, 2, 212—230 [in Ukrainian].
Radovych, R. (1996). Sil’s’ke zhytlo kintsya XIX — pochatku XX st. na pivdni Podillya (za materialamy Borshchivs’koho r-nu) In Litopys Borshchivshchyny: Istoryko-krayeznavchyy zbirnyk (Vyp. 3, pp. 58—66). Borshchiv: Dzherelo [in Ukrainian].
Radovych, R. (2013). Rozvytok systemy opalennya polis’koho zhytla: sehmentatsiya funktsiy pechi The Ethnology notebooks, 1, 78—87 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2015). Narodna arkhitektura Starosambirshchyny XIX—pershoyi polovyny XX st. (zhytlovo-hospodars’kyy kompleks). Kyiv: Vydavets’ Oleh Filyuk [in Ukrainian].
Rappoport, P. A. (1975). Drevnerusskoe zhylishche In Arkheolohyya SSSR (pp. 1—32). Lenynhrad: Nauka (Lenynhradskoe otdelenye) [in Russian].
Rusov, M. A. (1902). Poseleniya i postroyki krest’yan’ Poltavskoy hubernii In Trudy Khar’kovskaho predvaritel’naho komiteta po ustroystvu XII arkheolohicheskaho s’ezda (Vol. 2, Ch. I—II). Khar’kov: Pechatnoe delo [in Russian].
Rusov, A. A. (1899). Opisanye Chernyhovskoy huberniy (Vol. 2). Chernihov: Typohrafiya Hubernskoho Zemstva [in Russian].
Samoylovych, V. P. (1977). Narodnoe arkhitekturnoe tvorchestvo (po materialam Ukrainskoy SSR). Kyiv: Budivel’nyk [in Russian].
Serhyeyeva, M. (1999). Formuvannya inter’yeru seredn’ovichnoho zhytla In Ukrayintsi: istorykoetnohrafichna monohrafiya: u 2-kh kn. (Kn. 2, pp. 65—74). Opishne: Ukrayins’ke narodoznavstvo [in Ukrainian].
Silets’kyy, R. (2001). Problema typolohiyi opalyuval’nykh prystroyiv starodavn’oho zhytla v Ukrayini (konstruktyvnofunktsional’ni osoblyvosti pechi) In Zapysky Naukovoho tovarystva imeni Shevchenka (Vol. CCXLII: Pratsi Sektsiyi etnohrafiyi i fol’klorystyky, pp. 230—247) L’viv [in Ukrainian].
Silets’kyy, R. (2011). Tradytsiyna budivel’na obryadovist’ ukrayintsiv. L’viv: Ministerstvo osvity i nauky molodi ta sportu Ukrayiny. L’vivs’kyy natsional’nyy universytet im. Ivana Franka [in Ukrainian].
Silets’kyy, R. (1999). Systema opalennya narodnoho zhytla polishchukiv (typy opalyuval’ykh prystroyiv, yikh konstruktyvni osoblyvosti, zvychayi ta povir’ya) In Polissya Ukrayiny: materialy istoryko-etnohrafichnoho doslidzhennya (Vyp. 2. Ovruchchyna, pp. 125—140). L’viv: Instytut narodoznavstva NAN Ukrayiny [in Ukrainian].
Fylypchuk, M. (2012). Slov’yans’ki poselennya VIII—X st. v ukrayins’komu Prykarpatti. L’viv: Astrolyabiya [in Ukrainian].
Fundukley, Y. (1852). Statisticheskoe opisanie Kievskoy hubernii (Vol. 1). Sankt-Peterburh: V tipohrafii ministerstva vnutrennikh del [in Russian].
Chubynskyy, P. P. (1877). Malorosy Yuho-Zapadnoho kraya: zhylishche, utvar’, khozyaystvennye postroyki i orudiya In Trudy étnohrafichesko-statisticheskoy ékspeditsii v Zapadno-Russkiy kray, snaryazhennoy Russkim Heohraficheskim obshchestvom Yuho-Zapadnoho otdela (Vol. 7, Vyp. 2, pp. 339—606). Sankt-Peterburh [in Russian].
Shukhevych, V. (1997). Hutsul’shchyna (Vol. 1, pp. 25—348). Verkhovyna [in Ukrainian].
Yakymovych, A. (1998). Tradytsiyne narodne zhytlo Pokuttya kintsya XIX — pochatku XX st. In Naukovi zapysky: Muzey narodnoyi arkhitektury ta pobutu u L’vovi (Vyp. I, pp. 58—63). L’viv [in Ukrainian].
Przystański S., Stawiski, E. & Tadeusz, K. (1874) Encyklopedyja rolnictwa (Vol. II). Warszawa [in Polish].
Falkiewicz, K. (1896). Monografia powiatu Grodzieckiego. Grodek [in Polish].
Falkowski, J. (1937). Zachodnie pogranicze Huculszczyzny: Dolinami Prutu, Bystrycy Nadworniańskiej, Bystrycy Sołjtwińskieji Łomnicy In Fisher, A. (ed.) Pracy etnograficzny. Wydawnictwo Towarzystwa ludoznawczego we Lwowie (№ 3). Lwów [in Polish].
Falkowski, J. (1938). Pólnocno-wschodnie pogranicze Huculszczyzny In Fisher, A. (ed.) Pracy etnograficzny. Wydawnictwo Towarzystwa ludoznawczego we Lwowie (№ 4). Lwów [in Polish].
Fischer, A. (1928). Rusini: Zarys etnografii. Lwów; Warszawa; Kraków: Wyd-wo zakładu narodowego im. Ossolińskich [in Polish].
Kolberg, O. (1882). Pokucie: Obraz etnograficzny (Vol. 1). Kraków: W drukarni uniwersytetu jagellońskiego [in Polish].
Mroczko, Fr. X. (1897). Śnatyńszczyzna. (Cz. 3). Lwów: Z drukarni Władysława Łozińskiego [in Polish].
Strzetelska-Grynbergowa, Z. (1899) Staromiejskie: ziemia i ludność. Lwów [In Polish].
Wajgel, L. (1877). Rys miasta Kołomyi. Kołomyja. Drukiem H. Zadembskiego i spólki [in Polish].
