The Ethnology Notebooks. 2017, 3 (135), 531–540
UDK 930-051М.Грушевський:39(=161.2):728(477.46-22)
https://doi.org/10.15407/nz2017.03.531
LITTLEKNOWN RESEARCH BY MARKO HRUSHEVSKY
Hlushko Mykhailo Stepanovich, PHD in History, professor
at the Department of Ethnology,
The Ivan Franko National University in Lviv,
1 Universytetska Str., 79000, Lviv, Ukraine.
Contacts: Tel. (032) 2394540; e-mail: kaf.etnolog.lnu@gmail.com
ORCID ID: https://orcid.org/0000-0003-3520-8891
Abstract. This article is dedicated to a littleknown ethnographic research done by Marko Hrushevsky called «From peasants’ life in Chyhyryn» what deals with customs, rituals, beliefs, superstitions and sorcery connected with new house construction and moving into it. The author provides assessment of the scientific value and place of this research in general system of Ukrainian ethnology in late XIX — early XX centuries. Rare ethnographical data are analyzed in the article, for instance how to define a «pure» place for construction on the basis of dreams, elderly women’s efforts to build traditional Ukrainian wattle and daub stove and others.
Keywords: ethnology, Marco Hrushevskyi, Dnieper Ukraine, folk building, customs, rituals, beliefs, superstitions.
Received 30.03.2017
REFERENCES
Tsentral’nyj derzhavnyj istorychnyj arkhiv Ukrainy u m. L’vovi (dali –TsDIA Ukrainy u m. L’vovi). F. 309. Op. 1. Spr. 33 [in Ukrainian].
TsDIA Ukrainy u m. L’vovi. F. 309. Op. 1. Spr. 371 [in Ukrainian]..
TsDIA Ukrainy u m. L’vovi. F. 309. Op. 1. Spr. 372 [in Ukrainian]..
TsDIA Ukrainy u m. L’vovi. F. 309. Op. 1.Spr. 374 [in Ukrainian]..
Boriak, O. (2014). Pratsia Marka Hrushevs’koho «Dytyna v zvychaiakh i viruvanniakh ukrains’koho naroda» v konteksti ievropejs’kykh doslidzhen’. Postat’ Marka Hrushevs’koho na zlami epokh: istorykokul’turolohichni vizii. Zb. nauk. prats’. Kyiv. S. 179–185 [in Ukrainian].
Hlushko, M. (2012). Spivpratsia Vasylia Domanyts’koho z naukovym tovarystvom imeni Shevchenka u L’vovi. Visnyk l’vivs’koho universytetu. Seriia istorychna. L’viv. Vyp. 47. S. 6–16 [in Ukrainian].
Hrebin’, I. (1999). Domivka v systemi zvychaiv ta uiavlen’. Ukraintsi: Istorykoetnohrafichna monohrafiia (u dvokh knyhakh). Opishne. Kn. 2. S. 57–64 [in Ukrainian].
Hrinchenko, B. (1997). Slovar’ ukrains’koi movy : u 4 t. Kyiv. (t. 3) [in Ukrainian].
Hrushevs’kyj, M. (2001). Dytyna u zvychaiakh i viruvanniakh ukrains’koho narodu. Vstup, red., uporiad. Ya. Levchuk. Kyiv [in Ukrainian].
Hrushevs’kyj, M. (2006). Dytyna v zvychaiakh i viruvanniakh ukrains’koho narodu. Uporiad. tekstu i avtor peredmovy Ya. Levchuk. Kyiv [in Ukrainian].
Hrushevs’kyj, M. (2011). Dytyna u zvychaiakh i viruvanniakh ukrains’koho narodu. Uporiad. tekstu i avtor peredmovy Ya. Levchuk. Kyiv. (2-he vyd., ster.) [in Ukrainian].
H[rushevs’kyj], M. (1904). Dytiachy zabavky ta hry usiaky. Zybrany po Chyhyrynschyne kyyvs’koy huberny. Kievskaia staryna. Hod. 23. T. LXXXVI. Yiul’–avhust. S. 51–105 [in Belorussian].
H[rushevs’kyj], M. (1914). Z zhytia selian na Chyhyrynschyni. Ukrains’kyj etnohrafichnyj zbirnyk. Kyiv, 1914. T. 1. S. 29–51 [in Ukrainian].
Hrushevs’kyj, M. (2002). Z zhyttia selian na Chyhyrynschyni. Prym. M. Kucherenka. Pam’iatky Ukrainy: istoriia i kul’tura. № 2.S. 127–135 [in Ukrainian].
Gura, A. (2012). Snovidenie. Slavianskie drevnosti: etnolingvisticheskii slovar. (5 t.). Pod obshchei red. N.I. Tolstogo. Moskva. T. 5: S (Skazka). – Ia (Iashcheritca). S. 90–91 [in Russian].
Gura, A. (2012). Son. Slavianskie drevnosti: etnolingvisticheskii slovar. (5 t.). Pod obshchei red. N.I. Tolstogo. Moskva. T. 5: S (Skazka). – Ia (Iashcheritca). S. 119–122 [in Russian].
Descho z biohrafii Hrushevs’koho Marka Fedorovycha (2014). Koment. M. Kucherenka. Postat’ Marka Hrushevs’koho na zlami epokh: istorykokul’turolohichni vizii. Zb. nauk. prats’. Kyiv. S. 198–206 [in Ukrainian].
Kryms’kyj, A. (2009). Zvenyhorodschyna. Shevchenkova bat’kivschyna z pohliadu etnohrafichnoho ta dialekto-lohichnoho. Vidtvorennia z avtors’koho maketu 1930 r. Ah. Kryms’kyj. Avtor peredm. A. Yu. Chaban. Cherkasy. XVI + 438 + 10 c. [in Ukrainian].
Kuzelia, Z. (1906). Vid vporiadchyka. Materiialy do ukrains’korus’koi etnol’ogii. L’viv. T. VIII. S. I–VI [in Ukrainian].
Kuksa, N. (2014). Kul’turno-prosvitnyts’ka diial’nist’ Marka Hrushevs’koho na Chyhyrynschyni. Postat’ Marka Hrushevs’koho na zlami epokh: istorykokul’turolohichni vizii. Zb. nauk. prats’. Kyiv. S. 129–136 [in Ukrainian].
Kuksa, N. (2013). Tvorcha spadschyna ukrains’koho etnohrafa i fol’klorysta Marka Hrushevs’koho. Materialy do ukrains’koi etnolohii: schorichnyk. Zb. nauk. prats’. Kyiv. Vyp. 12 (15). S. 75–80 [in Ukrainian].
Kucherenko, M. (2002). Marko Hrushevs’kyj: «Ne tut i ne vsi chasy». Pam’iatky Ukrainy: istoriia i kul’tura. № 2.S. 88–107 [in Ukrainian].
Kucherenko, M. (2014). Naukovets’ i hromadianyn. Postat’ Marka Hrushevs’koho na zlami epokh: istorykokul’turolohichni vizii. Zb. nauk. prats’. Kyiv. S. 12–72 [in Ukrainian].
Levchuk, Ya. (2005). «Dytyna v zvychaiakh i viruvanniakh ukrains’koho narodu» M.F. Hrushevs’koho iak iavysche ukrains’koi etnolohii ta fol’klorystyky. Literaturoznavchi studii: zb. nauk. prats’. Kyiv. Vyp. 14. S. 138–142 [in Ukrainian].
Levchuk, Ya. (2014). Pershyj ukrains’kyj doslidnyk tradytsijnoi dytiachoi subkul’tury. Postat’ Marka Hrushevs’koho na zlami epokh: istorykokul’turolohichni vizii. Zb. nauk. prats’. Kyiv. S. 158–178 [in Ukrainian].
Levchuk, Ya. (2006). Pisliamova. Hrushevs’kyj M. Dytyna u zvychaiakh i viruvanniakh ukrains’koho narodu. Kyiv. S. 216–231 [in Ukrainian].
Miloradovich, V. (1991). Zhite-byte lubenskogo krestianina.Ukraintsi: narodni viruvannia, povir’ia, demonolohiia. Kyiv. S. 170–341 [in Russian].
Patsaj, T. (2013). Zenon Kuzelia: zhyttia i narodoznavcha diial’nist’. L’viv [in Ukrainian].
Podoliaka, T. (2010). Vnesok Zenona Kuzeli v pidhotovku do druku materialiv Marka Hrushevs’koho z etnohrafii dytynstva. Zapysky Naukovoho tovarystva imeni Shevchenka. L’viv. T. CCLIX: Pratsi Sektsii etnohrafii i fol’klorystyky. S. 306–314 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2015). Narodna arkhitektura Starosambirschyny XIX – pershoi polovyny XX st. (Zhytlovo-hospodars’kyj kompleks). Kyiv [in Ukrainian].
Radovych, R. (1999). Osoblyvosti opaliuval’noi systemy zhytla pivnichnozakhidnoi chastyny Skhidnoi Halychyny ta pivdennoho zakhodu Volyni (II pol. XIX – poch. XX st.).. Narodoznavchi zoshyty. № 2. S. 224–231 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2015). Polis’ka pich: osoblyvosti sporudzhennia topochnoi kamery.Narodoznavchi zoshyty. № 1. S. 143–160 [in Ukrainian].
Radovych, R. (2014). Polis’ka pich: spetsyfika formuvannia opichchia. Narodoznavchi zoshyty. № 2. S. 270–291 [in Ukrainian].
Svyryda, R. (2008). Tradytsijne zhytlo Shevchenkovoi Zvenyhorodschyny. Na storozhi ukrains’koi narodnoi kul’tury. Materialy mizhnarodnoi naukovoi konferentsii. Kyiv. S. 207–211 [in Ukrainian].
Silets’kyj, R. (2008). Opaliuval’ni prystroi narodnoho zhytla Seredn’oho Polissia (konstruktyvnofunktsional’nyj ta svitohliadnyj aspekty).. Visnyk L’vivs’koho universytetu. Seriia istorychna. L’viv. Vyp. 43. S. 134–183 [in Ukrainian].
Silets’kyj, R. (2001). Problema typolohii opaliuval’nykh prystroiv starodavn’oho zhytla v Ukraini (konstruktyvnofunktsional’ni osoblyvosti pechi).. Zapysky Naukovoho tovarystva imeni Shevchenka. L’viv. T. CCXLII: Pratsi Sektsii etnohrafii i fol’klorystyky. S. 230–247 [in Ukrainian].
Silets’kyj, R. (2011). Tradytsijna budivel’na obriadovist’ ukraintsiv. L’viv [in Ukrainian].
S’omova, K. (2014). Doslidzhennia Marka Hrushevs’koho v tsaryni tradytsijnoi ukrains’koi dytiachoi subkul’tury. Mova, istoriia, kul’tura u linhvokomunikatyvnomu prostori: zb. nauk. prats’. Sumy.Vyp. I. S. 173–177 [in Ukrainian].
Tarnavs’kyj, R. (2012). Toloka pid chas budivnytstva v hromads’komu pobuti ukrains’kykh selian (druha polovyna XIX – persha polovyna XX st.). Narodoznavchi zoshyty. № 6. S. 995–1009 [in Ukrainian].
Uzeneva, E. (1999). Zakladka doma. Slavianskie drevnosti: etnolingvisticheskii slovar (5 t).. Pod obshchei red. N.I. Tolstogo. Moskva. T. 2: D – K (Kroshki).. S. 254–258 [in Russian].
Fajnyk, T. (2007). Zhytlo ta dovkillia: Budivel’ni tradytsii ukraintsiv Karpat. L’viv [in Ukrainian].
Fedaka, P. (2005). Narodne zhytlo ukraintsiv Zakarpattia XVIII–XX stolit’. Uzhhorod [in Ukrainian].
Shevchenko, L. (1926). Zvychai, zviazani z zakladynamy budivli. Pervisne hromadianstvo ta joho perezhytky na Ukraini. Kyiv. Vyp. 1–2. S. 87–95 [in Ukrainian].