« 2021. № 2 (158)

Народознавчі зошити. 2021. № 2 (158). С. 374—388

УДК 378.4(477.83-25):39″1921-1939″(092)Фішер А.

DOI https://doi.org/10.15407/nz2021.02.374

ВПРАВИ ТА СЕМІНАР ПІД КЕРІВНИЦТВОМ АДАМА ФІШЕРА: ТЕМАТИКА І ПРЕДМЕТНИЙ ЗАСЯГ (1921—1939)

Роман ТАРНАВСЬКИЙ

• ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-7817-6730
• доктор історичних наук, доцент,
• Львівський національний університет імені Івана Франка,
• кафедра етнології,
• вул. Університетська, 1, 79000, м. Львів, Україна,
• e-mail: roman.tarnavskyi@lnu.edu.ua

Історія університетських студій — проблематика, яка має непересічну актуальність, позаяк дає змогу не лише дослідити важливі питання, пов’язані з тим чи іншим університетом як інтелектуальним центром, а й вплив на становлення і розвиток різних наукових середовищ (шкіл, напрямів) або ж окремих науковців. Львівський університет від початку ХХ ст. перетворився на один з найбільших етнологічних центрів Центральної та Східної Європи. Значною у цьому була заслуга польського етнолога, професора Адама Фішера (1889—1943), до наукової школи якого належали й українські народознавців, які стали основою української етнологічної науки середини — другої половини ХХ ст. Вважаємо тему, присвячену практичним заняттям під керівництвом А. Фішера у Львівському університеті, актуальною, адже її розкриття, серед іншого, є підґрунтям для дослідження теоретико-методологічної підготовки багатьох відомих науковців.

Метою статті є комплексний аналіз вправ та семінару під керівництвом А. Фішера впродовж 1921—1939 рр. Об’єктом дослідження є практичні заняття, які у Львівському університеті проводив цей вчений, а предметом — їхня тематика та змістове наповнення. Для висвітлення зазначеної проблематики використано широке коло першоджерел (офіційних статистично-довідникових видань Львівського університету, рукописних нотаток до курсів А. Фішера та ін.), опрацьованих із застосуванням таких методів, як порівняльно-історичний, герменевтичний, типологічного аналізу та ін.

Ключові слова: Адам Фішер, Львівський університет, практичні заняття, етнологічний семінар, методологія етнологічної науки, етнографічне картографування.

• 1. C. k. Uniwersytetu imienia cesarza Franciszka I we Lwowe (далі — C. k. UF І). Program wykładów w półroczu letniem 1910/1911. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1911. 50 s.
• 2. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1911/1912. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1911. 48 s.
• 3. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu letniem 1911/1912. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1912. 48 s.
• 4. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1912/1913. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1912. 48 s.
• 5. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu letniem 1912/1913. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1913. 46 s.
• 6. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1913/1914. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1913. 49 s.
• 7. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu letniem 1913/1914. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1914. 50 s.
• 8. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1914/1915. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1914. 51 s.
• 9. C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1915/1916. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1915. 50 s.
• 10.    C. k. UF І. Program wykładów w półroczu letniem 1915/1916. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1916. 22 s.
• 11.    C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1916/1917. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1916. 26 s.
• 12.    C. k. UF І. Program wykładów w półroczu letniem 1916/1917. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1917. 25 s.
• 13.    C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1917/1918. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1917. 25 s.
• 14.    C. k. UF І. Program wykładów w półroczu letniem 1917/1918. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1918. 26 s.
• 15.    C. k. UF І. Program wykładów w półroczu zimowiem 1918/1919. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1918. 26 s.
• 16.    Uniwersytet we Lwowie. Program wykładów w półroczu zimowiem 1919/1920. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1919. 24 s.
• 17.    Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie (далі — UJK). Program wykładów w półroczu letniem (3-cim try­mestrze) 1919/1920. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1920. 23 s.
• 18.    UJK. Program wykładów w 1 i 2 trymestrze roku akademickiego 1920/1921. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1920. 24 s.
• 19.    UJK. Program wykładów w trymestrze І—ІІ roku szkolnego 1921—1922. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1921. 32 s.
• 20.    UJK. Program wykładów w 3 trymestrze roku akademickiego 1921—1922. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1922. 26 s.
• 21.    UJK. Program wykładów w trymestrze I і II roku akademickiego 1922—1923. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1922. 38 s.
• 22.    UJK. Program wykładów w trymestrze III roku akademickiego 1922—1923. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1923. 32 s.
• 23.    UJK. Program wykładów w roku akademickim 1923—1924. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1923. 46 s.
• 24.    UJK. Program wykładów na wydziale filozoficznym w trymestrze III roku akademickiego 1923/24. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1924. 16 s.
• 25.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1924—1925. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1924. 52 s.
• 26.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1925—1926. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1925. 56 s.
• 27.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1926—1927. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1926. 61 s.
• 28.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1927—1928. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1927. 52 s.
• 29.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1928—1929. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1928. 52 s.
• 30.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1929—1930. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1929. 52 s.
• 31.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1930—1931. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1930. 59 s.
• 32.    UJK. Program wykładów na rok akademicki 1931—1932 i skład Uniwersytetu w latach akademickich 1930/31 i 1931/32. Lwów: Drukarnia naukowa, 1931. 186 s.
• 33.    UJK. Program wykładów oraz skład Uniwersytetu w roku akad. 1932/33. Lwów: Drukarnia naukowa, 1932. 170 s.
• 34.    UJK. Spis wykładów na rok akad. 1933/34. Lwów: Drukarnia naukowa, 1933. 77 s.
• 35.    UJK. Spis wykładów na rok akad. 1934/35. Lwów: Drukarnia naukowa, 1934. 76 s.
• 36.    UJK. Spis wykładów na rok akad. 1935/36. Lwów: Drukarnia naukowa, 1935. 79 s.
• 37.    UJK. Spis wykładów w roku akademickim 1936/37. Lwów: Drukarnia naukowa, 1936. 82 s.
• 38.    UJK. Spis wykładów w roku akademickim 1937/38. Lwów: Drukarnia naukowa, 1937. 82 s.
• 39.    UJK. Spis wykładów w roku akademickim 1938/39. Lwów: Drukarnia naukowa, 1938. 84 s.
• 40.    UJK. Spis wykładów w roku akademickim 1939/40. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1939. 80 s.
• 41.    Kronika Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie za rok szkolny 1926/27 stanowiąca sprawozdanie rektora i dziekanów. Zestawił rektor w roku szkolnym 1926/27 Prof. Dr. Józef Siemiradzki. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1928. 184 s.
• 42.    Kronika Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie za rok szkolny 1928/29 stanowiąca sprawozdanie rektora i dziekanów. Zestawił rektor w roku szkolnym 1928/29 Prof. Dr. Leon Piniński. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1930. 113 s.
• 43.    Kronika Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie za rok szkolny 1929/30 stanowiąca sprawozdanie rektora i dziekanów. Zestawił prof. dr. Hilary Schramm, rektor w roku szkolnym 1929/30. Lwów: I Związkowa drukarnia, 1931. 134 s.
• 44.    Archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (да­лі — Archiwum PTL). Nr. inw. 35: Fischer Adam. Metody etnologiczne (Rkp.). 67 s.
• 45.    Archiwum PTL. Nr. inw. 36: Fischer Adam, Etnologia i jej zakres w sosunku do nauk pokrewnych (Rkp.). 30 s.
• 46.    Archiwum PTL. Nr. inw. 39: Fischer Adam, Kręgi kulturowe i warstwy kulturowe w Oceanii (Rkp.). 24 s.
• 47.    Archiwum PTL. Nr. inw. 42: Fischer Adam, Obrzędy, zwyczaje i zabiegi magiczne (Rkp.). 52 s.
• 48.    Archiwum PTL. Nr. inw 62: Fischer Adam, Wstęp do etnologii. Wykłady (Rkp., Mp.). 5 + 72 + 2 s.
• 49.    Archiwum PTL. Nr. inw. 66: Fischer Adam, Pierwiastki bałtyckie w ludowej kulturze kaszubskiej (Rkp., mp.). 8 s.
• 50.    Archiwum PTL. Nr. inw. 72: Fischer Adam, Problem kwestionariusza etnograficznego (Rkp., mp.). 20 s.
• 51.    Archiwum PTL. Nr. inw. 73: Fischer Adam, Lud Polski (Rkp., mp.). 57 + 69 s.: zdjęncia, mapa.
• 52.    Archiwum PTL. Nr. inw. 94: Fischer Adam, Zakład Etnologiczny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (Mp.). 6 s.
• 53.    Archiwum PTL. Nr. inw. 110: Fischer Adam, Metoda etnogeograficzna w zastosowaniu do kultury społecznej i duchowej (Mp.). 5 s.
• 54.    Archiwum PTL. Nr. inw. 23: Fischer Adam, Zagadnienia etnografii połabskiej (Mp.). 7 s.
• 55.    Archiwum PTL. Nr. inw. 282: Materiały ankietowe do zagadnienia «Dusza i duchy w wierzeniach ludowych» (Rkp.). 102 s.
• 56.    Fischer A. Kilka wyjasnień w odpowiedzi na uwagi krytyczne Prof. Kazimierza Moszyńskiego wpółredaktora «Ludu Słowiańskiego». Lud. Lwów. 1932. T. 31. S. 177—180.
• 57.    Fischer A. Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego (Kwestjonarjusz). Nasze drogi. 1930. № 4. S. 101—102.
• 58.    Fischer A. Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego. Kwestjonariusz. Orli Lot. 1930. № 4. S. 85—86.
• 59.    Fischer A. Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego. Lud. Lwów. 1929. T. 28. S. 240—247.
• 60.    Fischer A. Wpływ czynników geograficznych na zjawiska etnograficzne.Pamiętnik I Zjazdu Słowiańskich Geografów i Etnografów w Polsce w r. 1927. Tom II. Kraków: Komitet organizacyjny II Z.S.G.E., Księgarnia geograficzna «Orbis», 1930. S. 152—155.
• 61.    Fischer A. Rusini. Zarys etnografji Rusi. Lwów, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 1928. VIII + 192 s.
• 62.    Тарнавський Р. Кафедра етнології Львівського університету. Класичний період (1910—1947). Відп. редактор М. Глушко. Львів: ЛНУ імені Івана Франка, 2016. 236 с.
• 63.    Bystron J.S. Wstęp do ludoznawstwa polskiego. Lwow: Drukarnia K.S. Jakubowskiego i Sp., 1926. VIII + 176 s. (Lwowska bibljoteka sławistyczna. T. 2. Red. F. Bujak, J. Czekanowski, T. Lehr-Spławiński).
• 64.    Falkowski J. Działalność Zakładu Etnologicznego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1924—1934). Lud. Lwów. 1933. T. 32. S. 183—192.
• 65.    Державний архів Львівської області. Ф. 26. Оп. 2. Спр. 1189: Медвідь Ольга (справа про закінчення університету). 1929—1933. 12 арк.
• 66.    Архів Львівського національного університету імені Івана Франка. Ф. Р-119. Оп. 1. Спр. 194: Фішер Адам (особова справа). 1939—1940. 82 арк.
• 67.    Притула Я., Тарнавський Р. Університет Яна Казимира у Львові. Encyclopedia. Львівський національний університет імені Івана Франка. Том І: А—К. Львів: ЛНУ імені Івана Франка, 2011. С. 54—77.
• 68.    Tylor E. B. Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologji, filizofji, wiary, mowy, sztuki i zwyczjów. Tom I. Przekład z trzeciego wydania angelskiego z roku 1891 Z.A. Kowerskiej, ze wstępem i dodatkami, dotyczącemi rzeczy słowiańskich, a zwłaszcza polskich oraz życiorysem autora przez Jana Karłowicza. Warszawa: Drukarnia F. Csernáka, 1896. V + 433 s.
• 69.    Tylor E.B. Cywilizacja pierwotna. Badania rozwoju mitologji, filizofji, wiary, mowy, sztuki i zwyczjów. Tom II. Przekład z trzeciego wydania angelskiego z roku 1891 Z.A. Kowerskiej, ze wstępem i dodatkami, dotyczącemi rzeczy słowiańskich, a zwłaszcza polskich oraz życiorysem autora przez Jana Karłowicza. Warszawa: Drukarnia F. Csernáka, 1898. III + 417 s.
• 70.    Gajek J. Śp. Profesor Dr Adam Fischer. Adam Fischer. Red. P. Grochowski, A. Mianecki. Toruń, Wrocław: PTL, 2015. S. 49—55.
• 71.    Державний архів Львівської області. Ф. 26. Оп. 5. Спр. 857: Клімек Станіслав (особова справа). 1925—1939. 403 арк.

читати публікацію»